Pas një fabrike këpucësh në qytetin e Lezhës, “Fiks Fare” ishte edhe në qytete të tjera si Shkodër, Berat, Fier e Durrës, në disa kompani fasone në të cilat shfrytëzohet krahu i punës dhe punësohen minorene.
Investigimi dyvjeçar i “Fiksit” tregoi se, nga viti në vit gjendja nuk ndryshon, krahu i punës shfrytëzohet, punësohen minorene dhe pagesat e këtyre punëtoreve janë shumë herë më të vogla sesa paga minimale e vendosur nga ligji.
Punëtorë, roje dhe përgjegjës tregojnë për oraret, pagat dhe siguracionet në punë, të treja këto pika të Kodit të Punës që shkelen nga kompanitë që operojnë në këtë fushë. Në të gjitha këto kompani, kohëzgjatja ditore në punë është nga 9-10 orë, ndërkohë që në bazë të Kodit të Punës, një punëtor duhet të punojë 8 orë në ditë.
“Për orët shtesë duhet të ketë pagesa shtesë”, thotë për “Fiksin” përgjegjësja e punësimit në Inspektoriatin Shtetëror të Punës.
Por në realitet nuk ndodh kështu. “Fiksi” transmetoi rrëfime të punëtoreve, që pohojnë se punojnë edhe të dielave. Nuk mungojnë edhe ekstremet, ku ka punëtorë paga mujore e të cilëve është 10.000 lekë. Një pikë tjetër e shkelur në Kodin e Punës, i cili parashikon pagën minimale 22.000 lekë në muaj, pa përfshirë orët shtesë.
Në një fasoneri në Shkodër, gazetarja e “Fiksit” gjen punëtore të moshës 15 dhe 16 vjeç, të cilat tregojnë se aty punojnë edhe më të vogla sesa ato.
“Ne punojmë 8 orë në ditë edhe të shtunave. Këtu ka edhe 14-vjeçare që punojnë sa ne”, shprehen vajzat e mitura. Ndërkohë, përgjegjësit dinë si të jenë në rregull me shtetin.
Në një tjetër kompani po në Shkodër, përgjegjësja pohon se punësohen minorene 16-vjeçare, por i deklarojnë sikur punojnë me orare të reduktuara.
“E mësojmë ne sesi të thotë nëse vjen shteti, duhet të thotë punoj pak, ndërkohë ajo do t’i bëjë të gjitha orët”, thotë përgjegjësja.
E njëjta panoramë paraqitet edhe në Fier, Durrës dhe Berat. Madje në Berat, sipas rojes së një kompanie fason, mund të merrje edhe 200 lekë në ditë.
“Sa punon, aq merr. Mund të marrësh edhe 200 lekë në ditë, pasi nuk e arrin normën, edhe pse punon 8 orë, ndërsa kur marrin këto vërtetimet e punës ua shkruajnë sikur e kanë rrogën 22.000 lekë”, thotë roja.
Në një tjetër kompani simotër, po në Berat, gazetarët mësojnë se punohet mesatarisht 9 orë në ditë.
Një përgjegjës kompanie në Durrës është i ndërgjegjshëm se e shkel Kodin e Punës për punësimin e minorenëve, duke pohuar se kishte marrë në punë shpeshherë 16-vjeçarë me kohë të plotë.
“E di që e ka Kodi i Punës të mos punojnë mbi 8 orë, por unë nuk do i paguaj nga xhepi nëse ato punojnë 6 orë”, thotë përgjegjësi.
Ndërsa në Fier haset një tjetër problem. Duhet ta bësh mend mirë që të sjellësh në jetë një fëmijë, pasi e ke të sigurtë largimin nga puna. Punëtoreve që marrin lejen e lindjes iu zihen menjeherë vendet e punës. “Ka marrë leje një punonjëse se ishte shtatzënë. Kur u kthye ia kishin zënë vendin dhe tani është pa punë”, tregon roja i objektit të kompanisë./tch
