Nga Mirela Kumbaro Furxhi
“Hëm vashë, hëm muzë, hëm hero beteje” e quan Isuf Luzaj vajzën me shifon të zi.
Simbol që përmes brishtësisë i qëndroi diktaturës, Gruaja-Libër,
Musineja mbetet një personazh që intrigon me kombinimin e çuditshëm që përvijohet, midis profilit shumë të rafinuar, siluetes prej Madone, vështrimit të përhumbur, deklaratave të forta, zgjedhjes socialdemokrate, vrazhdësisë së gjyqit politik, teksteve naïve me nënon plakë, kërkimit akademik në një italishte perfekte, nga sokakët e të marrëve te kishat bibliotekë të Romës, nga burgu te pavijoni onkologjik; nga qëndismat e mëndafshta te fjala e dëshpëruar prej mungesës së lirisë.
“Sa më tepër shkruaja, thotë Musineja, aq më tepër më tërhiqnin ato kohë në të cilat kam jetuar të ashtuquajturën pjesë më të bukur të jetës sime: fëmijëria”
Gjirokastrite, Grua, Mendimtare, Musineja magjeps sepse, siç e cilëson Lasgush Poradeci, kritikën e tij letare për librin e saj “Siç më thotë nënua plakë”,
ajo “e kapte jetën”.
Unë do i rezistoj tundimit për t’u bërë analizë teksti mendimeve e shkrimeve të Musine Kokalarit, sepse Biblioteka Kombëtare ka zgjedhur të mos më përfshijë te seanca shkencore e kësaj konference.
Por dua të ndaj me ju lajmin se në këto muaj përgatitjeje Ministria e Kulturës dhe Instituti i Monumenteve ka përgatitur të plotë projektin e zbatimit për rikonstruksionin e shtëpisë ku lindi Musineja në Gjirokastër, djegur fatkeqësisht në 2014. Për këtë ofrojmë dhe një fond për restaurimin që në bashkëpunim me familjen të ndërtojmë një model të shtëpive së shkrimtarëve me hapësirën muzeale kushtuar Musinesë dhe atë të mikpritjes – projekt më i gjerë që ne po krijojmë në Gjirokastër me një seri banesash, ku historia përzihet me arkitekturën, letërsia me bujtinën dhe kujtesa me të shkuarën që na kthen drejt së ardhmes.
Duke falenderuar Drejtorinë e Pergjithshme të Postave për edicionin e pullës që i kushtoi këtë vit Musine Kokalarit, Bashkisë Tiranë që këtë mëngjes emërtoi bibliotekën e këndshme buzë Lanës, me emrin Musine Kokalari, Bashkinë e Gjirokastrës që po sot, i jep emrin e Musinesë Qendrës Kulturore në Gjirokastër , miqtë nga Kosova dhe vetë Ministrin Kujtim Shala që vjen këtu me cilësinë e studjuesit letrar për të folur për gruan me shifon të zi, dua të theksoj se ngjarjet do të vijojnë në javë të tjera dhe nesër në Gjirokastër për të shkuar në gjurmët e Musinesë për të mos harruar atë, për të mos harruar viktimat e persekutimit komunist, për të mos e lënë të keqen të përsëritet.
Nuk kam iluzionin se kemi arritur të plotë qëllimin.
Ne tesktet e saj Musineja thotë: “une kam mbetur e zhgënjyer vetëm ato herë që kam arritur së fundi qëllimin për të cilin synoja… duke mos gjetur në realizim atë që më kishte krijuar fantasia”
Kjo është vetëm një etapë. Dhe askush s’bën dot asgjë vetëm.
Gjatë gjithë kësaj kohe kemi ndërtuar një dialog shumë mirëkuptues respekti me familjen e Musinesë, dhe unë dua të ftoj një zonjë që mban emrin dhe nurin e zonjave Kokalari të marrë fjalën.
