“Skema e shtigjeve” është krijuar për të mbrojtur një nga lumenjtë e fundit të egër të Evropës. Planet shënuan një hap pozitiv këtë javë, pasi u publikuan udhërrëfyesi dhe studimi i fizibilitetit për projektin pionier të ruajtjes.
Lumi Vjosa, i cili përshkon Shqipërinë, është lumi me rrjedhën më të gjatë të lirë në Evropë – jashtë Rusisë – por është kërcënuar prej dekadash nga zhvillimi i hidrocentraleve dhe së fundmi një projekt zhvillimi i naftës dhe gazit.
Në vitin 2021, Qeveria shqiptare “iu nënshtrua” presionit të konsiderueshëm nga aktivistët, të cilët kërkonin mbrojtje të përhershme për lumin dhe biodiversitetin e tij.
Kështu Qeveria njoftoi se do ta bënte pjesën e tij të lumit një park kombëtar.
Dje, një grup pune me ekspertë shqiptarë dhe ndërkombëtarë publikoi një sërë dokumentesh që përcaktojnë se si qeveria mund të arrijë qëllimin e saj dhe të vendosë lumin Vjosa dhe degët e tij me rrjedhje të lirë nën nivelin e Kategorisë II të Bashkimit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN).
Task-forca prej 30 personash përfshin përfaqësues nga Patagonia, firma amerikane e veshjeve që është partnere me qeverinë shqiptare në projekt, IUCN dhe OJQ-në EcoAlbania dhe përfshin ekspertë në një sërë fushash si eko-turizmi, gjeomorfologjia, ekologjia, planifikimi dhe menaxhimin e zonave të mbrojtura, financimin e qëndrueshëm të parqeve kombëtare, legjislacionin dhe vlerësimin e ndikimit social dhe mjedisor.
Studimi i ri i fizibilitetit i dorëzuar qeverisë shqiptare bazohet në gjashtë muaj punë të gjerë në terren dhe analiza të thella, si dhe nga konsultimi i gjerë me grupet e interesit dhe fushatat e komunikimit publik.
Sipas propozimeve, Parku Kombëtar i Lumit të Egër Vjosa do të zbatohej në dy faza.
Fillimisht përfshihen kanali aktiv i lumit, si dhe disa terrene të rrezikuara nga përmbytjet ose erozioni, me gjatësi mbi 400 kilometra, dhe në një moment të dytë do të shtohen territoret që përmbyten çdo 30 deri në 50 vjet, si dhe disa toka private, pas konsultimit me palët e përfshira.
Dokumentet e publikuara këtë javë përcaktojnë kufijtë për Fazën I të shpalljes së Parkut Kombëtar, si dhe një vizion për zgjerimin e tij në fazën e dytë.
Propozimi përfshin gjithashtu zhvillimin e një koncepti për strukturën e menaxhimit të parkut, me synimin për të ofruar një model për parqet e tjera kombëtare në Shqipëri dhe projektet e mbrojtjes së lumenjve në nivel global për t’u ndjekur.
Patagonia tha se hapi tjetër për produktin do të ishte një seri konsultimesh publike në të 12 bashkitë ku shtrihet Vjosa dhe lumenjtë e saj me rrjedhje të lirë, të cilat do të kryhen nga Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura të Shqipërisë (NAPA).
Në të njëjtën kohë, ministritë dhe agjencitë përkatëse do të konsultohen për studimin mbështetës dhe propozimin për Fazën I të deklaratës së Parkut Kombëtar të Lumit të Egër Vjosa.
Pas këtyre konsultimeve zyrtare, Ministria e Turizmit dhe Mjedisit pritet t’i japë kabinetit të Shqipërisë një propozim të detajuar për Fazën I për miratim përfundimtar.